Κιθαιρώνας: Από το κύμα στα έλατα

Περιπλανιόμαστε στα όμορφα ελατοδάση του Κιθαιρώνα, αναζητούμε το παρελθόν σε σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους, απολαμβάνουμε το ουζάκι μας χαλαρώνοντας στα φθινοπωρινά ακρογιάλια και όλα αυτά σε απόσταση αναπνοής από το «κλεινόν άστυ»...

Oι σύντομες εκδρομές έχουν μια ξεχωριστή γοητεία, αφού χωρίς καμιά ιδιαίτερη προετοιμασία και διανύοντας λίγα χιλιόμετρα μπορούμε εύκολα να αλλάξουμε εικόνες και παραστάσεις. Ενα Σάββατο ή κάποιο κυριακάτικο πρωινό, ακόμη και μία καθημερινή απόγευμα μετά τη δουλειά αρκούν με το παραπάνω για μια παρόμοια επιτυχημένη εξόρμηση.

To Πόρτο Γερμενό και οι παραλίες του όπως φαίνονται από το ύψωμα του Μύτικα.

Η παραλία της Ψάθας, οι εξοχές γύρω από το Πόρτο Γερμενό και τα ελατοδάση του Κιθαιρώνα αποτελούν ίσως τον πλέον βολικό τόπο για σύντομες αποδράσεις. Η προσέγγιση της περιοχής γίνεται τόσο από τα Μέγαρα, όσο και από την παλιά εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας. Θα σας προτείνουμε να πάτε μέσω Μεγάρων χρησιμοποιώντας την εθνική οδό Αθηνών - Κορίνθου και να επιστρέψετε το βραδάκι από τα Βίλια.
Στον κόμβο των Μεγάρων θα αφήσετε πίσω την εθνική οδό και θα κατευθυνθείτε προς Αλεποχώρι (υπάρχουν ταμπέλες). Από το Αλεποχώρι ο δρόμος κινείται παραλιακά, αφήνει πίσω τα τελευταία σπίτια του παραθεριστικού οικισμού και τραβά βόρεια για τον τελικό προορισμό, την Ψάθα (σύμφωνα με τον λαογράφο Μ. Παιδούση το όνομα οφείλεται στο φυτό ψαθί-βούρλο που φύεται στο παρακείμενο έλος). Η απόσταση που χωρίζει το Αλεποχώρι από την Ψάθα είναι πολύ μικρή -3 χλμ.-, όμως αυτό το τμήμα του δρόμου θέλει σχετική προσοχή, καθώς οι κατολισθήσεις είναι συχνές.
Ο κόλπος της Ψάθας απλώνεται ανοιχτός και γαλάζιος. Στην άκρη του κόλπου, εκεί που ορθώνονται ξανά τα κοφτερά βράχια, λειτουργούν χειμώνα - καλοκαίρι, κυριολεκτικά πάνω στο κύμα, ψαροταβέρνες, η μία δίπλα στην άλλη. Η θαλασσινή αυτή γωνιά ήταν μόλις πριν από λίγα χρόνια ένας από τους ξεχασμένους παραδεισένιους τόπους της Αττικής. Η υπέροχη ακρογιαλιά με το πολύχρωμο βοτσαλάκι και τα βαθυγάλαζα νερά, με τα πυκνά πευκοδάση ολόγυρα, αποτελούσε το καταφύγιο των ψαράδων και των κάθε λογής... αναχωρητών. Σήμερα, βέβαια, τα πράγματα έχουν ριζικά αλλάξει. Το καλοκαίρι η περιοχή «πνίγεται» από τον κόσμο. Ομως, όσοι αγάπησαν την Ψάθα για την ησυχία της έρχονται εδώ το φθινόπωρο απολαμβάνοντας την ησυχία και τους μεζέδες στα παραλιακά κεντράκια.

Εντός του τείχους της αρχ. ακρόπολης των Αιγοσθένων συναντάμε την παλαιοχριστιανική βασιλική (6ος αι.)

Ασφάλτινος δρόμος με συνεχές αλλά ευχάριστο στριφογύρισμα φεύγει βόρεια από την Ψάθα, τρυπώνει στο πυκνόφυτο πευκοδάσος χαρίζοντας στον επισκέπτη πανοραμικές εικόνες του κόλπου και μετά από 12 χιλιόμετρα καταλήγει στο Πόρτο Γερμενό. Οι περισσότεροι γνωρίζουν την περιοχή για τις όμορφες παραλίες και τις ψαροταβέρνες της. Λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν πως εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη Αιγόσθενα.
Εκτός της θερινής σεζόν το Πόρτο Γερμένο είναι ένα χάρμα οφθαλμών. Ομως, πριν στρωθείτε για χταπόδι και ουζάκι, προτείνουμε μια βόλτα στην ακρόπολη της αρχαίας Αιγόσθενας. Σιωπηλοί μάρτυρες του εντυπωσιακού παρελθόντος τα πανάρχαια τείχη που χρονολογούνται από τον 6ο π.Χ. αιώνα ξεπροβάλλουν μέσα από το πυκνό πευκοδάσος.

Παραλία Ψάθας, το παλιό σκαρί βάλθηκε να «πεθάνει» κοιτώντας τη θάλασσα.

Από το Πόρτο Γερμενό η επιλογή ανάμεσα σε βουνό ή θάλασσα είναι αποκλειστικά δική σας. Εξάλλου, οι διαχωριστικές γραμμές και οι αποστάσεις σ' αυτήν τη γωνία της αττικής γης, ανάμεσα σε κόσμους φαινομενικά ετερόκλητους, εδώ φαίνονται να είναι ανύπαρκτες.
Ψηλά στον Κιθαιρώνα
Μπορεί να μην κερδίζει τις εντυπώσεις, αφού η ψηλότερη κορφή του μόλις αγγίζει τα 1.409 μέτρα, όμως σίγουρα ο Κιθαιρώνας δεν είναι τυχαίο βουνό. Εδώ κατά τους αρχαίους χρόνους πραγματοποιούνταν τα «Τριετηρικά». Ηταν μία από τις πολλές αρχαϊκές γιορτές που τελούνταν προς τιμή του Διονύσου στην περιοχή της Αττικοβοιωτίας. Μόνο γυναίκες είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε αυτές που γίνονταν κάθε τρία χρόνια, εδώ στις πλαγιές του Κιθαιρώνα. Δυστυχώς, το περιβάλλον του βουνού κινδυνεύει να υποβαθμισθεί ανεπανόρθωτα με τα έργα που πραγματοποιούνται αυτή την εποχή για τη διάνοιξη δρόμου από την κορυφή προς τις Πλαταιές. Στις νότιες παρυφές του βουνού στα όρια του νομού Αττικής με αυτόν της Βοιωτίας, βρίσκονται τα Βίλια, κτισμένα σε ύψος 500 μέτρων.

Ο βορειοανατολικός γωνιαίος πύργος, της αρχ. Αιγόσθενας αν και έπαθε ζημιές από τους σεισμούς, σηκώνει ακόμα το παράστημά του.

Η ορεινή κωμόπολη της Δυτικής Αττικής (απέχουν από το κέντρο της Αθήνας μόλις 54 χιλιόμετρα) είναι η γενέτειρα της μεγάλης μας ηθοποιού Ελλης Λαμπέτη, αλλά και του υποσμηναγού Ιωάννη Σακελλαρίου που έπεσε ηρωικά κατά τη διάρκεια αερομαχίας με τους Ιταλούς το 1940. Η περιοχή κατοικείται από τα αρχαία χρόνια όμως τα Βίλια γνώρισαν ακμή κυρίως κατά την τουρκοκρατία. Αξιόλογοι είναι οι πολλοί βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί ναοί της περιοχής, που είτε βρίσκονται μέσα στο χωριό, είτε στις κοντινές εξοχικές τοποθεσίες. Αναφέρουμε το ναό του Αγίου Αθανασίου (12ος αι.), τον ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών (1637) που βρίσκεται στην πλατεία των Βιλίων και φυσικά τον επιβλητικό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, έργο του Τσίλερ.
Στην περιοχή υπάρχει μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πεζοπορική διαδρομή την οποία αξίζει να πραγματοποιήσετε. Εξω από τα Βίλια στον δρόμο για Πόρτο Γερμενό (περίπου στα 1.000 μέτρα) θα δείτε δεξιά χώρο αναψυχής και πηγή, τοποθεσία γνωστή στους ντόπιους με την ονομασία «Βρύση της Τσιάς». Από εδώ αρχίζει το μονοπάτι που θα σας φέρει μετά από 2 ώρες στο καταφύγιο. Είναι αρκετά ευδιάκριτο, αλλά σε κάποια σημεία κόβεται από δασικούς δρόμους.

Ψάθα, στην άκρη του όρμου βρίσκονται οι παραλιακές ταβέρνες.

Η ανάβαση, αν και δεν είναι ιδιαίτερα επίπονη, όταν έχει κακοκαιρία μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη για τους αμάθητους, αλλά και για όσους δεν διαθέτουν τον κατάλληλο εξοπλισμό.
Στο καταφύγιο μπορείτε να πάτε και με το αυτοκίνητο. Ακολουθώντας τον καλό ασφάλτινο δρόμο που συνδέει το Πόρτο Γερμενό με την παλιά eθνική οδό Αθηνών-Λαμίας λίγο πριν από τα Βίλια θα δείτε τον δρόμο που ανηφορίζει στις βράχινες και κατάφυτες με πεύκα χαμηλά και έλατα πάνω από τα 800 μέτρα υψόμετρο, πλαγιές του Κιθαιρώνα. Αν και χρειάζεται αρκετή προσοχή, καθώς το οδόστρωμα είναι εξαιρετικά στενό (ουσιαστικά χωρά μόνο ένα όχημα), αξίζει να επιχειρήσετε τη διαδρομή μόνο και μόνο για ν' απολαύσετε την αεροπορικών διαστάσεων θέα στον κόλπο της Αιγόσθενας που ποζάρει γαλάζιος πίσω από τις ελατοβελόνες.

Το ανατολικό τείχος της ακρόπολης των Αιγοσθενών στο βάθος ποζάρει ο Κιθαιρώνας.

Πρώτη στάση θα κάνετε στο καταφύγιο του ορειβατικού συλλόγου Ελευσίνας «Βαγγέλης Τσάκος» (5 χλμ.) που βρίσκεται σε ύψος 1.100 μέτρων. Από εδώ αν θέλετε συνεχίζετε ως το τέλος του δρόμου, όπου παλιότερα υπήρχαν εγκαταστάσεις της αεροπορίας (υψ. 1.300).
ΑΙΓΟΣΘΕΝΑ: ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ
Λόγω της στρατηγικής θέσης της η Αιγόσθενα βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο των συμπλοκών των γειτονικών πόλεων-κρατών. Από τα Μέγαρα όπου ανήκε στην αρχή, προσχώρησε στην αχαϊκή Συμπολιτεία, ενώ αργότερα για λίγο διάστημα, τάχθηκε στο πλευρό των Βοιωτών. Μάρτυρες του πολυτάραχου παρελθόντος τα χοντρά πέτρινα τείχη, που ακόμη διασώζονται και χρονολογούνται από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Τμήματα της αρχαίας οχύρωσης φθάνουν τα 5 μέτρα ύψος, ενώ δύο από τους γεροδεμένους πύργους της στέκονται 15 μέτρα πάνω από το έδαφος. Εδώ βρισκόταν το ιερό του θεραπευτή-μάντη Μελάμποδα που έζησε δύο αιώνες περίπου πριν από τον Ασκληπιό. Μέσα στο χορταριασμένο περίβολο συμβιώνουν με τις αρχαίες πέτρες, υπολείμματα σειράς κελιών μεσαιωνικού μοναστηριού, καθώς και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου της ίδιας εποχής που λειτουργεί μέχρι σήμερα. Κοντά στη βόρεια Πύλη έχουν βρεθεί θεμέλια πεντάκλιτης Βασιλικής του 6ου αιώνα με ψηφιδωτό δάπεδο. Ενα παράξενο σύμπλεγμα ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης και αρχαίας λατρείας συνυπάρχει εδώ σ' έναν φυσικό χώρο που μοιάζει φιλόξενος για όλους.
Fast Info
Off road αποδράσεις: Μια προτεινόμενη χωμάτινη διαδρομή είναι αυτή που ξεκινά από την παραλία της Ψάθας και με γρήγορα απανωτά ζιγκ- ζαγκ θα σας φέρει στο ύψος του Βαθυχωρίου (4,5 χλμ.), όπου αυτή την εποχή δημιουργείται ένα μεγάλο φωτοβολταϊκο πάρκο. Λίγο ψηλότερα και σε υψόμετρο 550 μέτρων θα δείτε τους δυο αρχαίους πύργους που έλεγχαν τα ορεινά περάσματα από τη Βοιωτία προς την Αττική. Συνεχίζοντας την ανάβαση και ακολουθώντας πάντα χωματόδρομους (η χρήση GPS επιβάλλεται) συναντάτε στον ασφάλτινο δρόμο που οδηγεί στο Κριεμάδι κι από εκεί στο Πόρτο Γερμενό ή στα Βίλια. Μετά από βροχόπτωση χρειάζεται προσοχή το τμήμα μετά τους αρχαίους πύργους, καθώς συχνά σχηματίζεται παχιά λάσπη.
Ορος Πατέρας
Το όρος Πατέρας και τα προβούνια του καλύπτουν με τη μακρόστενη κορμοστασιά τους μια μεγάλη περιοχή που ξεκινά στα βόρεια από την Οινόη και φτάνει στα νοτιοδυτικά ως την ακτή της Ψάθας. Το βουνό δεν είναι ψηλό (κορυφή 1.132 μ. ) όμως καθώς είναι καλυμμένο με εκτεταμένα δάση πεύκης και ψηλότερα ελάτης, το έντονο ανάγλυφο που παρουσιάζει αποτελεί ένα άκρως ενδιαφέρον πεδίο για ενδιαφέρουσες περιπλανήσεις.
Διαμονή
Βίλια «Ακταίον» (τηλ. 22630 22560). «Βερόρι» (τηλ. 22630 22291) και «Ειδύλλιον» (τηλ. 22630 22302, www.idillionvilia.com).
Πόρτο Γερμενό
Το ξενοδοχείο «Αιγοσθένιον» διαθέτει 80 δωμάτια με κλιματισμό, μπάνιο και μπαλκόνια με θέα στη θάλασσα ή στο βουνό (τηλ. 22630 41226 www.hotel-egosthenion.gr).
Κιθαιρώνας
Το καταφύγιο «Βαγγέλης Τσάκος» βρίσκεται σε ύψος 1.100 μέτρων, διαθέτει τζάκι, οργανωμένη κουζίνα, ενώ οι τουαλέτες είναι εκτός καταφυγίου. τηλ. 210 5545430 www.eoseleusinas.gr).
Φαγητό
Στο Πόρτο Γερμενό πάνω από το λιμανάκι με θέα στη θάλασσα η ψαροταβέρνα «Νίκας» και στο τέλος του δρόμου η ψαροταβέρνα «Αλκυωνίς». Μετά το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου προς παραλία Σκλαβούνος βρίσκεται η ταβέρνα «Μαραμπού» (τηλ. 22630 41301) για ψαρικά και κρεατικά κοντά στη θάλασσα. Στην Ψάθα ενδεικτικά αναφέρουμε το «Κάβο Ντόρο» τηλ. 22960 52330) και «Tο λιμανάκι της Ψαροπούλας» (τηλ. 22960 52178). Να επισημάνουμε ότι αυτήν την εποχή θα φάτε φρέσκο ψάρι Κορινθιακού που προμηθεύονται οι καταστηματάρχες από τα καΐκια. Ανηφορίζοντας από Πόρτο Γερμενό προς Βίλια θα δείτε το εξοχικό κέντρο «Κρύο Πηγάδι» (τηλ.22630 22490) που βρίσκεται εδώ από τη δεκαετία του '60. Μέσα στο χωριό προτείνουμε τo «Λεστόρι» (τηλ. 22630 22940) και το «Ελατος» (τηλ. 22630-22340).